Volgens zowat alle sprekers op het eerste Belgische 'AI 4 Business'-congres dat eind februari plaatsvond, zitten we nu op het punt waarbij de ontwikkelingen binnen artificiële intelligentie van een experimenteel stadium naar een gemeenschapsniveau aan het opschuiven zijn. Kijk maar om je heen: virtuele persoonlijke assistenten zoals Siri, gepersonaliseerde adviezen die Netflix, Spotify of Amazon automatisch generen op basis van je kijk, luister- of koopgedrag en allerlei zelfregulerende slimme huishoudelijke apparaten zijn daar mooie voorbeelden van. De highlights van dit congres en hoe AI zich kan vertalen in de creatieve sector lees je hier.

“Just checking if you want to be disruptive or being disrupted by artificial intelligence.”

Tom Raftery,

Global VP, Futurist en Internet of Things Evangelist

1. Artificiële intelligentie is voor iedereen en niemand kan eraan ontsnappen.

Als we het willen hebben over de impact van artificiële intelligentie-systemen, dan hoeven we niet naar de toekomst of zelfs niet naar de nabije toekomst te kijken. Het gebeurt nu. Zelflerende systemen die via neurale computernetwerken aangestuurd worden door ‘big data’-analyses zijn al bijzonder actief binnen onze persoonlijke en professionele leefwereld en ze verwerven met een rotvaart meer en meer terrein.  

Het kan verontrustend, zelfs griezelig overkomen dat we nauwelijks in de gaten hebben hoe drastisch AI-systemen de wereld om ons heen veranderen. Of we daar klaar voor zijn? Die vraag wordt ons niet gesteld. Myriam Broeders, Chief Technology Officer van Microsoft Belux wond er in haar presentatie geen doekjes om: “It is not about if, but about when and how you will adopt your business to the changed expectations that AI is imposing on all of us. It will affect anyone and anywhere, we won’t be presented with the choice not to participate. AI should be embraced, not feared. It will empower us all. It is not just about technology but it is about how to use it in order to remain relevant as a business now.

Myriam Broeders

Myriam Broeders, Chief Technology Officer van Microsoft Belux © Carlo Verfaille

2. AI legt creativiteit het vuur aan de schenen zoals nog nooit tevoren gebeurd is.

Alhoewel dit eerste Belgische AI 4 Business-congres zich niet specifiek oriënteerde naar creatieve ondernemers, konden er uit de presentaties toch een aantal belangrijke conclusies getrokken worden die specifiek naar deze doelgroep vertaald kunnen worden. Fundamenteel daarbij is dat men kritisch blijft voor de manier waarop AI door de diehards-profeten als een absolute zegen wordt geprezen. AI aangedreven processen vormen al lang niet enkel een bedreiging meer voor de gemakkelijk te automatiseren jobs die nu vooral door laaggeschoolden uitgevoerd worden. De ontwikkeling gaat zo razendsnel dat het onomstotelijk vaststaat dat de impact op de jobinhoud van hoogopgeleiden en zeker ook van creatief opgeleiden nog veel disruptiever zal zijn.

Is AI dan wel een zegen voor de creatieve sector? De op dit congres gepresenteerde toepassingen die betrekking hadden op het reilen en zeilen van creatieve ondernemers kwamen op het eerste zicht eerder bedreigend dan bevrijdend over. Intelligente logodesign-tools zoals Tailor Brands gaan rechtstreeks de strijd aan met grafisch ontwerpers. Journalisten worden langs alle kanten uit de markt geconcurreerd door zogenaamde ‘robotic writers’, zoals de Duitse start-up AX Semantics die software ter beschikking stelt die beelden automatisch in geschreven verhalen vertaalt. Of het Amerikaanse bedrijf StatsMonkey dat automatisch overtuigende sportverslaggeving genereert op basis van gefilmde wedstrijden. Trendwatchers en marktanalysten kunnen beter eens een kijkje gaan nemen bij het Antwerpse Textgain, een onlinedienst die automatisch analyseert hoe mensen over een bepaald product of merk denken, op basis van hun persoonlijke schrijfstijl. Initiatieven zoals Foodpairing, die innoverende smaakcombinaties in de keuken ontwikkelen of het erg futuristisch ogende Moley, de allereerste AI aangedreven keukenrobot die volledig zelfstandig in staat is om complete maaltijden klaar te maken, staan klaar om de messen te slijpen met de chef-koks van deze wereld.

3. De geschiedenis is zich eenvoudigweg aan het herhalen.

Bovenstaande beknopte bloemlezing laat vooral eerder een ongemakkelijk dan een zaligmakend gevoel achter. Maar volgens de digital change-evangelisten Wim Labie van Lava Consult en zijn collega Miel Van Opstal van Wavelab mogen we dergelijke evoluties niet enkel als bedreigend percipiëren. Net als zoveel anderen in deze sector zijn ze ervan overtuigd dat artificiële intelligentie de motor is die deze vierde industriële revolutie aanstuwt. In hun presentatie wijzen ze er dan ook op dat iedere vorige industriële revolutie een gelijkaardige disruptie heeft veroorzaakt. Telkens werden de markten opgeschud door nieuwe technologieën en productietechnieken die aanleiding gaven tot verrassende en innovatieve producten en diensten. Met als gevolg dat niet alleen veel soorten jobs gewoonweg verdwenen (denk maar aan de tienduizenden textielwevers eind 19de eeuw) maar dat ook bijna alle andere professionele activiteiten genoodzaakt werden om tot een fundamentele herdefiniëring van hun jobinhoud te komen.

“Luckily a lot of those people lost their jobs during the previous industrial revolutions. All this freed brain capital that was locked up in manual labour could now be made available to create innovation after innovation.”

Wim Labie,

CEO Lava Consult

Het zal nu niet anders zijn. Robots en zelflerende automatiseringsprocessen gaan jobs overnemen en een fundamentele invloed uitoefenen op alle professionele activiteiten. Misschien zijn we er nu nog niet, maar in een niet zo verre toekomst zal AI menselijke creativiteit kunnen matchen en waarschijnlijk overstijgen. Dit stelt creatieve ondernemers voor de uitdaging om andere en innovatieve oplossingen en posities te gaan bedenken voor al die vrij beschikbaar komende hersencapaciteit. Onderwijsinstellingen gaan hier een belangrijke voortrekkersrol dienen te spelen. Of zoals Miel Van Opstal het formuleerde: “How intelligent is our educational system going to be? We first have to rethink our education.

Miel Van Opstal

Miel Van Opstal, Wavelab © Carlo Verfaille

4. Waarom moet artificiële intelligentie omhelsd worden door creatieve ondernemers?

In oktober 2015 richtte Elon Musk, samen met nog een aantal innoverende technologische visionairs, de vzw Open AI op. Hun doel is om ervoor te zorgen dat er geen AI-suprematie komt in de handen van één of van een kleine groep organisaties of landen. Ze maken AI publiek beschikbaar voor iedereen en streven ernaar dat iedereen er ook voordeel moet kunnen uithalen.

Sven Arnauts, Solution Manager Strategy bij Delaware, analyseerde die stelling van Elon Musk in zijn lezing en vanuit zijn analyse kan men een belangrijke bevinding maken met het werkveld van creatieve ondernemers en ontwerpers. Alhoewel Arnauts zich uitgesproken in het kamp van de believers plaatst, vraagt hij zich in kritische zin toch af waarom we dit allemaal doen. Waarom ontwikkelen we die AI-technologieën en hoe moeten die op wereldschaal kunnen opereren zonder dat we onze toekomst in gevaar brengen? Het meest gehoorde antwoord is simpelweg omdat we het kunnen. Sven Arnauts is van oordeel dat dit eigenlijk het minst relevante antwoord mag zijn. Om in het bredere plaatje te kunnen blijven geloven, moeten we tot toegevoegde waarden komen. Er moet een voordeel, een winst voor iedereen zijn. Via deze analyse ligt een directe aansluiting met de hedendaagse ontwikkelingen binnen het creatief en ontwerpend denken zo voor het grijpen.

Sven Arnauts

Sven Arnauts, Solution Manager Strategy bij Delaware © Carlo Verfaille

Het ontwikkelen van toegevoegde waarde via creatieve oplossingen, diensten en producten is de kernbusiness van de hedendaagse creatieve industrie geworden. De geaccumuleerde kennis binnen deze sector kan van grote betekenis zijn in het verder nadenken over hoe we een optimale switch kunnen maken van mens versus machine naar mens in symbiose met machine. Die menselijke input moet centraal binnen de volledige ontwikkeling komen te staan omdat er slechts op die wijze echte, toegevoegde waarde gecreëerd kan worden. Creatieve ondernemers en ontwerpers dienen met hun ervaring in het creëren van toegevoegde waarde nu de uitdaging aan te gaan om hun kennis binnen het ganse AI-gebeuren te verzilveren.

Of om eveneens af te sluiten met Sven Arnauts zijn laatste woorden: “Panikeer niet, wees bewust van wat je doet!”


Kurt Vanbelleghem,

curator, uitgever en schrijver

Kurt Vanbelleghem werkt als curator, uitgever en schrijver binnen het domein van de hedendaagse kunst en hedendaagse design. Daarbij voert hij vooral onderzoek naar de toekomstige maatschappelijke posities die creatieve professionals in gaan kunnen nemen en naar de wijze waarop zij gebruik en misbruik gaan kunnen maken van nieuwe digitale en analoge technologieën. Hij is ook hoofd van de masteropleidingen binnen St Lucas School of Arts, Antwerpen.