Om onze reis niet al te ver van huis te beginnen: nooit eerder was de grens tussen de film- en gamesindustrie zo flinterdun. Games maken al even gebruik van filmtechnieken zoals motion capture, maar er is ook een omgekeerde beweging ingezet. Grote film- en animatiestudio’s ontdekken volop de mogelijkheden van 3D game engines zoals Unity en Unreal Engine. Onze grootste Belgische animatiestudio Cyborn werkt niet alleen aan Hubris, een VR-avontuur dat wordt aangedreven door Unreal Engine, ze gebruiken de technologie ook voor commerciële animatieprojecten.

De gametechnologie begint ook indruk te maken in Hollywood. Zo werd de Star Wars-reeks The Mandalorian, het paradepaardje van streamingdienst Disney +, voor het grootste deel gefilmd tegen een LED-muur waarop fotorealistische 3D-omgevingen gemaakt in Unreal Engine werden geprojecteerd. In tegenstelling tot het werken met green screens, waar de scène tijdens de postproductie tot leven komt, krijgen de filmmakers onmiddellijk een beeld van het eindresultaat. Doordat acteurs zich beter in de scène kunnen inleven en sets op enkele minuten digitaal kunnen worden omgebouwd, wordt het gebruik van deze technologie door heel wat experts als de volgende grote evolutie in de filmindustrie gezien. Door de hoge investeringskosten is het gebruik van deze technologie voor Vlaamse producties momenteel te duur.

Games zijn ontworpen om de speler iets bij te brengen. Ze nemen je bij de hand om de spelregels uit te leggen en gooien na voldoende herhaling stelselmatig extra uitdagingen op je pad. Wie een spel speelt, krijgt het almaar beter onder de knie en dat maakt games het ideale medium om zaken aan te leren. Educatieve games bestaan uiteraard al langer dan vandaag, maar worden nu ook volop ingezet in het onderwijs. Met de avonturen van Ava & Trix bijvoorbeeld, geproduceerd door het Gentse Curious Cats, maken jongens en meisjes van 8 tot 11 op een speelse manier kennis met enkele basisprincipes van de wetenschap.

Ubisoft België stelde dan weer een reeks geschiedenislessen op die aansluiten bij de Discovery Tour van het populaire spel Assassin’s Creed. In deze educatieve mode is alle actie uitgeschakeld en kunnen middelbare scholieren door een virtuele versie van het oude Egypte en Griekenland wandelen, terwijl ze bijleren over geschiedenis en cultuur.

Games zijn ook uitermate geschikt voor het aanleren van een taal. Het in Leuven gevestigde Linguineo gebruikt hun in-house ontwikkelde spraaktechnologie en chatbotplatform als basis voor hun spel Taalheld. In deze game die is gebaseerd op The Legend of Zelda leert de speler een taal schrijven en spreken door met virtuele personages te praten om verder te geraken in het spel.

Een andere titel die spraaktechnologie gebruikt is Vlotte Vrienden (Fluency Friends) van SAY IT Labs. Het is een spel voor kinderen die stotteren en dat je enkel bestuurt met je stem en erop gericht is om de vaak eentonige spraakoefeningen leuker te maken en hen te motiveren om ze te blijven doen.

Het leerproces stopt niet bij het dichtgooien van de schoolpoorten. We blijven onze hele leven lang bijleren en games vormen daar een handig hulpmiddel voor. Vooraleer een nieuwe werknemer veilig aan de slag kan, dient hij de veiligheidsprocedures van het bedrijf te leren kennen. Vroeger betekende dat voor aanvang van de eerste shift een map met procedures doorbladeren of een duffe instructievideo bekijken. Het in Kortrijk gevestigde Play it Safe bouwde een interactief platform waar werknemers al spelenderwijs de procedures leren kennen. Volgens onderzoek van Dr. Anissa All van de UGent zorgt dit ervoor dat de kennis tot 30% beter blijft hangen in vergelijking met traditionele instructiemethodes.

Ondanks kennis van alle veiligheidsmaatregelen blijven sommige jobs een groot veiligheidsrisico inhouden. Voor het onderhoud van een offshore windmolenpark moeten steeds boten of helikopters worden ingezet, wat afgezien van de hoge kost door de weersomstandigheden niet altijd even eenvoudig is. Om die reden werd aan het Antwerpse Cybernetic Walrus gevraagd een digital twin van een offshore windmolenpark tot leven te brengen. In eerste instantie wordt het windmolenpark tot in de kleinste details in virtual reality nagebouwd. In een tweede en derde fase moet het mogelijk zijn om realtime data van het offshore park weer te geven in de VR-simulatie én op termijn zelfs data terug te sturen naar het windmolenpark.

Cybernetic Walrus gebruikt VR niet alleen om locaties te reproduceren. De technologie kan ook als geen ander situaties simuleren, zoals het trainen van een balsport zonder dat er een bal aan te pas komt. Studies tonen aan dat ons lichaam een bepaalde beweging of techniek na gemiddeld 2.400 keer uitvoeren onder de knie krijgt. Door deze bewegingen te oefenen in een VR-omgeving kan dat aantal veel sneller bereikt worden dan met een echte bal en sparringpartner. De studio ontwikkelde met dat doel voor ogen Live2Volleyball, een VR-applicatie waar verschillende volleybaltechnieken kunnen worden geoefend in een 3D-omgeving. Zo kan er steeds getraind worden in ideale omstandigheden. Door de full body tracking kunnen spelers tijdens het oefenen hun prestaties zelfs vergelijken met die van de professionals.

Bij roeiers gaat het naast techniek evenzeer over het ontwikkelen van kracht en uithoudingsvermogen. Om tijdens de koude wintermaanden in vorm te blijven, zoeken roeiers hun toevlucht tot indoor roeimachines. Hoewel de bewegingen identiek zijn, is de ervaring een stuk minder motiverend. Met EXR wil Salty Lemon Entertainment in samenwerking met de Vlaamse Roeiliga indoorroeien plezieriger maken. Spelers krijgen niet alleen gedetailleerde feedback om hun trainingsschema op punt te stellen, maar krijgen het gevoel dat ze terug op het water roeien. Trainingssessies kunnen ook worden opgeleukt door het racen tegen vrienden of een highscore te verbreken in een handvol inspannende minigames.

Van AR-toepassingen die chirurgen helpen bij het opereren tot het opzetten van een VR-bril om angst- en pijnprikkels bij patiënten te onderdrukken: gametechnologie heeft ook zijn ingang gevonden in de (mentale) gezondheidszorg. Het team van Oncomfort omschrijft hun VR-technologie als digitale sedatie. Door ondergedompeld te worden in een virtuele wereld, wordt de patiënt afgeleid van een procedure onder lokale verdoving. De toepassing kan worden gebruikt om de angst van kinderen weg te nemen bij het prikken van bloed, maar kan evenzeer helpen om de pijn van brandwondenpatiënten te milderen of een gevallen bejaarde af te leiden terwijl een dokter zijn ontwrichte schouder terug in de kom zet.

Minstens even belangrijk zijn toepassingen ter bevordering van de mentale gezondheid. Omdat de Vlaamse zelfmoordcijfers bij de hoogste in Europa zijn, ontwikkelde het Vlaams Expertisecentrum Suïcidepreventie samen met CREATE.eu de serious game Silver in opdracht van de Vlaamse overheid. Jongeren leren in het spel positieve en negatieve denkpatronen herkennen. Het einddoel is om een aantal vaardigheden aan te leren die hun mentale veerkracht kan versterken. De game wordt verwacht in het voorjaar van 2021.

Verder stond PreviewLabs uit Wetteren aan het hoofd van het onderzoeksproject PATRONUS. In deze virtuele vorm van exposuretherapie leren patiënten omgaan met hun fobieën door er in VR gradueel aan blootgesteld te worden. Dit heeft als voordeel dat de mate van blootstelling veel beter kan gecontroleerd en geconfigureerd worden door de therapeut waardoor de efficiëntie van de therapie toeneemt.

Belangrijk: dit is slechts een greep uit de massa verschillende manieren waarop gametechnologie wordt ingezet voor meer dan het maken van ontspannend entertainment. Het betekent evenmin dat die spellen geen maatschappelijke of culturele waarde kunnen hebben of ons niks bijbrengen. Games zijn per definitie virtuele ontdekkingstochten en digitale leermachines en het is magnifiek om te zien hoe de kracht van het medium in zoveel diverse sectoren zijn nut bewijst.