Luister naar de podcast via Apple Podcasts, Spotify of Soundcloud.

Luister hier naar de podcast:

Als je niet weet wat het is, raad ik je aan om even op straat te gaan luisteren naar wat er zich rondom jou afspeelt. Je beseft al gauw dat geluid van overal komt. Ons gehoor capteert heel goed wat er voor, achter, links of rechts van ons te horen valt. Ons brein begrijpt geluid het best in dit formaat.

Ons gehoor is ons beste defensiemechanisme. Het scant onze onmiddellijke omgeving non-stop. Wanneer je een geluid waarneemt dat niet thuishoort in de omvangrijke bibliotheek die ons brein kent, dan zal ons brein onze andere zintuigen alarmeren. Het interessante aan natuurlijk 3D-geluid is dat ons brein het veel gemakkelijker begrijpt. De emotionele betrokkenheid en ontroering zijn veel groter. Laat dat nu net de voornaamste reden zijn waarom we naar muziek luisteren.

Een aantal jaren geleden werd ik uitgenodigd voor een project met het Nationaal Orkest van België. Ik mocht een avondprogramma met eigen werk in elkaar steken en kon daarvoor op het negentigkoppige orkest rekenen. Ik wilde dat concert graag registreren. Maar tussen hoe een orkest klinkt in volle glorie, zowel qua kwaliteit als qua dynamiek, en wat je op een cd kan laten horen, zit een wereld van verschil. Met andere woorden: er bestond destijds nog geen enkele manier om het in zijn volle glorie met het publiek te delen.

Een groter canvas wil zeggen meer data. Ik ben nooit fan geweest van surroundgeluid, maar het concept liet toe dat ik meer data kwijt kon omdat surroundgeluid met meer speakers werkt. Ik besloot om voor de opname in elke hoek van de kamer een micro te plaatsen, zodat het geluid in elke hoek werd opgenomen. Bij het beluisteren zijn die microfoons vervangen door speakers, op exact dezelfde plaats gepositioneerd. Als luisteraar zit je dan in het midden van dat orkest waarbij ik probeer dezelfde geluidskwaliteit te behouden, in zijn volle diepte, met alle nuances en details.

Het indrukwekkendste was dat alles een plaats had. Ik sloot mijn ogen en stond in de repetitieruimte waar ik het orkest had opgenomen. Toen ik de opname aan de muzikanten liet horen, huilden de meesten. Hun brein herkende die ruimte, hun bibliotheek werd aangesproken. Er zijn wat toevalligheden die meespeelden, maar ik was iets op het spoor.

In de Wisseloordstudio’s in Hilversum maakte ik kennis met Kevin Killen, een producer uit New York die toen met David Bowie aan de slag was. Hij had gehoord waar wij mee bezig waren en vroeg of hij mocht komen luisteren. Hij kwam binnen en was meteen overtuigd: “Ik ga ervoor zorgen dat je dit project kan voorstellen aan de Grammy-commissie op de Audio Engineering Society-conventie in het Javits Center.” Kort daarna ben ik ons project gaan voorstellen in New York. Er waren mensen van Google, Amazon en NYU aanwezig en ik heb er Paul Geluso leren kennen, een absolute autoriteit in immersive sound.

Ja, iemand van Google nodigde mij uit voor Talks at Google. Ze stonden erop dat ik eerst bij hen kwam vooraleer ik mijn verhaal elders deed. Ik werd ingeleid in alles waar zij mee bezig waren op het gebied van immersive beeld en geluid. Er ging een wereld voor mij open. Privéstudio’s met immersive sound bestonden nog niet, dus ben ik onmiddellijk aan de slag gegaan met een aantal projecten in NYU. Ik wilde mijn eigen werkplek en heb daarom mijn eigen immersive-studio uit de grond gestampt.

Ik maak nu veel muziek in opdracht. Dat zijn heel interessante opdrachten omdat ze mij toelaten in immersive sound te werken en dat doe ik onder de naam Studio Ozark Henry. Dat is soms muziek die ver staat van wat ik tot nu toe als Ozark Henry heb uitgebracht. 

Een van de klanten waar ik heel graag mee samenwerk, is Krug Champagne. In 2018 werd ik curator van het merk en sindsdien vertaal ik hun champagnes voor een music pairing-project in full immersive sound. We geven mensen een full immersive tasting experience. We reizen daar nu al een paar jaar de wereld mee rond.

Je moet begrijpen hoe Krug Champagne werkt. De champagne wordt gemaakt op basis van een samenstelling van wijnen van het jaar zelf en reserve wines, oudere wijnen. Het is een beetje zoals hoe een symfonie wordt gemaakt. Het is een heel bijzondere champagne en ze slagen er elk jaar opnieuw in om de identiteit met die enorme bibliotheek aan data te recreëren. Dat zorgt ervoor dat je ook iets met muziek kan doen. Een wijn is als een stem. Een wijn heeft een identiteit en je kan die identiteit koppelen aan een geluid. Het verhaal van dat karakter kan je vertellen met een melodie.

Je kan die ervaring niet overbrengen. Je kan wel horen wat voor soort muziek het is, maar het gaat veel verder. 3D-audio kan je vergelijken met beeldhouwen. Een schilderij zou stereo zijn in deze metafoor en een beeldhouwwerk 3D-audio. Je kan van een beeldhouwwerk een foto nemen, maar dat neemt niet weg dat je niet ervaart hoe dat beeldhouwwerk in de ruimte zijn plaats inneemt en hoe het overkomt. Het is gemaakt om beleefd te worden.

Het is een heel emotionele ervaring. Ik hoor vaak dat het voor mensen iets fysieks wordt.

Ze voelen de muziek met heel hun lichaam, wat een zeer vertrouwd, aangenaam gevoel geeft. Ik maak ook muziek voor mezelf in immersive sound en die komt veel meer tot haar recht dan ooit tevoren. Ik denk zelfs dat alles wat ik tot nu toe gemaakt heb altijd bedoeld is geweest voor immersive sound. Op festivals zoals Tomorrowland zou een immersive space ongetwijfeld de place to be zijn. De beleving is cruciaal.

De meeste mensen kunnen zich niet voorstellen wat het betekent om plots de controle kwijt te zijn, om in een situatie terecht te komen waarbij ze zelf niet begrijpen hoe ze slachtoffer zijn geworden en waarbij ze vooral denken slachtoffers te zijn geworden van keuzes die ze zelf gemaakt hebben.

Ik ben ervan overtuigd dat iedereen slachtoffer kan worden van mensenhandel. Je kan in een situatie terechtkomen waarin je verkeerde keuzes maakt en om die situatie recht te trekken, maak je nog slechtere keuzes. Na een tijdje zie je niet langer wat de oplossing is en aanvaard je een realiteit die absoluut onaanvaardbaar is.

Met geluid kan je mensen het gevoel geven dat ze de controle kwijt zijn. Het project is uiteindelijk nooit uitgevoerd, maar het was de bedoeling om een container te bouwen en mensen uit te nodigen om te luisteren naar het geluid van de toekomst. 

Zodra je de container betreedt, hoor je dat de container gesloten wordt. Het wordt er donker en je hoort dat je niet alleen bent. Door het geluid raak je gedesoriënteerd en je begrijpt niet hoe je uit de container moet komen. En je wordt er vooral op gewezen dat je vrijwillig die container bent binnengewandeld. Het is een heel korte, maar heftige ervaring.

Als je begrijpt hoe geluid werkt en hoe ons brein er herinneringen en gevoelens aan koppelt, dan kan je daar heel wat mee doen. Je kan die bibliotheek aanspreken, bijvoorbeeld bij mensen die hun geheugen verliezen door alzheimer. Je kan hun herinneringen aanspreken en hen een gevoel van controle, een gevoel van thuiskomen geven.

Dat is zeer emotioneel. Ik heb ooit voor een actie van het Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid (het huidige VIAS, nvdr) om jongeren attent te maken op de gevaren in het verkeer een opname gemaakt. Ik had een stuk gemaakt met stemmen van jongeren die gestorven zijn in het verkeer.

Wanneer je de stem hoort van iemand die overleden is in immersive sound, dan lijkt die persoon fysiek aanwezig. Dat raakt je zeer diep, net zoals we het bijzonder vinden als we van iemand die niet meer bij ons is nog een beeld of een filmpje hebben en dat als herinnering kunnen bijhouden. Bij geluidsfragmenten in immersive sound, waarbij je iemand hoort zoals hij was en zelfs de plaats waar hij was kan herkennen, herkent je brein de authenticiteit van dat moment en dat is heel bijzonder.

Geluid speelt een veel grotere rol in ons leven dan beeld.

Dat is een serieus statement, wetende dat we in een beeldcultuur leven, maar we waarderen dat geluid niet genoeg. We vinden het zo evident dat het er is.

Ik ben samen met Paul Geluso en een team van ingenieurs in Zuid-Korea bezig een app te ontwikkelen die toelaat een immersive experience te creëren met een koptelefoon. Het zal een app zijn die veel verder gaat dan wat nu al bestaat.

Een sector die denkt dat er vanuit de wetenschap niets te leren valt, is een sector die in het verleden leeft. In mijn leven als producer en muzikant heb ik altijd gekeken naar een andere discipline wanneer ik een stap verder wilde zetten. Wanneer ik begon met 3D-geluid ben ik meer naar architectuur beginnen te kijken dan naar wat anderen met muziek deden. Van een andere discipline is het vaak makkelijker bij te leren omdat je er niet met je neus op zit.

In disciplines die heel verschillend lijken, zijn de vraagstellingen vaak dezelfde.

Het is interessant om te zien hoe andere disciplines een soortgelijk probleem oplossen. Daar heb ik veel meer uit geleerd dan door gewoon rond te kijken naar wat er al in mijn eigen vakgebied bestaat.

Ik ben overtuigd van wel. Het wordt sowieso een succes bij het grote publiek, de vraag is wanneer. Er is nog geen consensus over welke naam het kind zal krijgen, maar het komt er zeker. Niet alleen voor muziek, maar voor alle toepassingen waarbij geluid gereproduceerd wordt.

Absoluut. Er zijn in België een aantal plaatsen waar ruimtes zijn uitgerust voor immersive sound, maar de ervaring niet full immersive is. Ik hoop dat ik ook zelf iets vaker een podium krijg in België.

Ik hoop dat immersive sound dan realiteit is geworden. Dat we ernaar terugkijken op dezelfde manier waarop we nu naar de evolutie van mono naar stereo kijken en vooral naar het onbegrijpelijke feit dat het tien jaar heeft geduurd vooraleer we de stap hebben gezet.

Je kan de podcast 'Flanders DC' ook beluisteren via Apple Podcasts, Spotify, Soundcloud of jouw favoriete podcastapp. Wil je geen enkele podcast missen? Dan kan je je daar meteen gratis abonneren. 

Het volledige overzicht van onze podcasts vind je ook hier op onze website.