Het zakelijke en het creatieve aspect van je onderneming in evenwicht houden of brengen: is dat überhaupt nodig? En hoe pak je dat dan het best aan? Koen Vandyck, die bedrijven helpt hun dynamische balans te herstellen, deelt zijn inzichten.

Als je benieuwd bent naar het evenwicht tussen het zakelijke en het creatieve aspect van je onderneming, dan zit je alvast op de goede weg. Je wil namelijk beide elementen een plaats geven, terwijl veel ondernemers ze lijnrecht tegenover elkaar zetten. Het zakelijke staat dan gelijk aan het (nood)zakelijk kwaad, en wordt keer op keer aan de kant geschoven voor de ongebreidelde creativiteit. Toch is het omarmen van beide polen essentieel voor het succes van een organisatie. In elk systeem dat evolueert – en dan hebben we het niet alleen over ecosystemen in de natuur, maar ook over jouw organisatie – zijn namelijk twee tegengestelde impulsen aan het werk.

De ene impuls werkt naar buiten: hij wil creëren en zich laten gelden. De andere impuls werkt naar binnen: hij wil reflecteren en zorg dragen voor het geheel.

Het zal je niet verbazen dat beide impulsen totaal tegengestelde eigenschappen hebben. De eerste wordt getypeerd door analyse, daadkracht en ik-gerichtheid; de tweede door synthese, reflectie en wij-gerichtheid. Toch zijn ze onlosmakelijk met elkaar verbonden.

Wat dat nu te maken heeft met jouw onderneming? Je zou die twee impulsen kunnen beschouwen als de creatieve en de zakelijke poot van een onderneming. Daarbij staat het creatieve voor de wens om iets te maken, maar ook om iets in de markt te zetten. Het is de drijvende kracht van je onderneming. Daartegenover staat de zakelijke poot die – verrassend genoeg, misschien – net heel zorgend is en over de interne balans waakt. 

illustratie Eva Mundorff

Aan die tegengestelde impulsen zijn ook tegengestelde rollen verbonden. In zijn boek The E-Myth beschrijft bedrijfsadviseur Michael Gerber er drie: de expert, die een product creëert en de kwaliteit garandeert; de manager, die de interne balans bewaakt; en de entrepreneur, die risico’s neemt en zijn blik steevast naar buiten richt, naar de markt en de toekomst. Als beginnend ondernemer neem je die drie essentiële verantwoordelijkheden waarschijnlijk zelf op. Maar zodra je onderneming groeit, moet je een keuze maken. Welke rol ligt jou het best? Voor welke rollen zoek je een partner of een nieuwe medewerker? De expert, de manager en de entrepreneur moeten voluit hun rol kunnen spelen, ook al hebben ze tegengestelde belangen. Het succesrecept? Surf op beide golven: ga er voluit voor wanneer de kans zich aandient, maar wees tegelijk alert voor stresssignalen. Reflecteer en herstel tijdig de interne balans. 

Dat is soms makkelijker gezegd dan gedaan voor creatieve ondernemers, die de nadruk op inhoud en creatie leggen.

Kunstenaars en ontwerpers zijn vaak allergisch voor het zakelijke aspect, waardoor het gevaar bestaat dat ze de zorg voor het geheel uit het oog verliezen.

Wanneer dat gebeurt, raakt het hele systeem uit balans. De inhoud wordt groter dan de vorm, en het spreekwoordelijke vat loopt over. Met andere woorden: zo’n ondernemers willen veel, maar hun onderneming kan niet volgen. Als ze niet op tijd ingrijpen, herstelt de balans zich automatisch wel – maar waarschijnlijk niet op de meest aangename manier.

Een zeker getouwtrek tussen het creatieve en het zakelijke is dus onvermijdelijk, maar dat is net goed: het zorgt voor de spanning tussen ‘willen’ en ‘kunnen’ die je als ondernemer nodig hebt om vooruit te komen. Er is met andere woorden niets mis met groeipijnen zoals vraagstukken die je stress bezorgen of uitdagingen die je hele onderneming uit evenwicht brengen. Het gaat pas fout wanneer je onderneming te lang of te extreem in één pool blijft hangen. De enorme stress die die situatie veroorzaakt, is wél schadelijk voor jou en je onderneming.

Kortom: de sleutel tot gezond ondernemerschap ligt in een dynamische balans, weg van de extremen.

Daarbij ben je continu bezig met focus én reflectie, inzoomen én uitzoomen, creatie én zakelijkheid.

Die slingerbeweging heeft nog een laatste, belangrijke spelregel. Het intern gerichte, zakelijke aspect zou eigenlijk zwaarder moeten doorwegen dan het extern gerichte, creatieve aspect. Het zakelijke omhult namelijk jouw hele onderneming: het is een laag die meegroeit of krimpt wanneer nodig en die zo de motor van je onderneming vormt.

Om dit alles waar te maken, moet je bovenal alert en gedisciplineerd zijn, zodat je regelmatig afstand kan nemen en het geheel kan overschouwen.

Heb je een vraag, een probleem of zoek je een kritisch klankbord voor jouw plannen?