Als zelfstandige moet je je ten laatste bij de start van je activiteit aansluiten bij een sociaalverzekeringsfonds naar keuze of bij de Nationale Kas voor Sociale Verzekeringen.

Ook ondernemingen moeten zich aansluiten en een jaarlijkse bijdrage betalen. Op de website van de RSVZ, de Sociale Zekerheid Zelfstandige Ondernemers, vind je een lijst van erkende verzekeringsfondsen.

Elke zelfstandige is verplicht om elk kwartaal sociale bijdragen te betalen. Dit geeft je wel meteen recht op:

• gezinsbijslag
• tussenkomst bij ziekte en invaliditeit
• pensioen
• palliatief verlof
• een voortgezette verzekering bij stopzetting
• een faillissementsverzekering

Je moet beginnen betalen vanaf de eerste dag van het kwartaal dat je aan de slag gaat als zelfstandige. Je betaalt een bepaald percentage van je beroepsinkomsten. Maar omdat de fiscus die beroepsinkomsten pas later (na een of twee jaar) vaststelt, werk je altijd met voorlopige bijdragen. Die worden dan weer berekend op basis van je inkomen van drie jaar voordien. Als je toen nog geen zelfstandige was, betaal je de wettelijk vastgestelde voorlopige bijdragen. Die worden omgezet naar definitieve bijdragen zodra de fiscus je beroepsinkomsten meedeelt aan je sociaal verzekeringsfonds. Weet je zeker dat je meer of minder gaat verdienen dan de inkomsten waarop je voorlopige bijdragen berekend worden, dan kan je die voorlopige bijdragen laten aanpassen. Je sociaal verzekeringsfonds rekent wel beheerskosten aan.

Dit schema geeft een handig overzicht van de sociale bijdragen voor zelfstandigen in hoofdberoep per kwartaal voor 2022:

Wie zelfstandige in bijberoep is, is wellicht eerder geïnteresseerd in dit overzicht van de sociale bijdragen per kwartaal voor 2022 in bijberoep:

Als zelfstandige heb je na je loopbaan ook recht op een rustpensioen. Na je overlijden heeft je overlevende echtgenoot dan weer recht op een overlevingspensioen (op voorwaarde dat hij minstens 45 jaar oud is). Voor meer informatie over je pensioen kan je terecht bij de Rijksdienst voor Pensioenen. Voor je je in de handen wrijft en begint te dromen van rentenieren op een zonnig eiland: het pensioen van een zelfstandige is niet groot. Wat je wel kan doen om je kans op dat eilandje wat te vergroten, is een overeenkomst afsluiten voor een vrij aanvullend pensioen. Om te weten of je aan de voorwaarden voldoet en wat de verschillende mogelijkheden zijn, neem je het best contact op met je verzekeringsmakelaar, sociaal secretariaat of je bank. Wat wij hier voor jou wél kunnen doen, is een aantal cruciale concepten verklaren.

VAPZ en SVAPZ

Het VAPZ (of vrij aanvullend pensioen zelfstandigen) en het SVAPZ (of sociaal vrij aanvullend pensioen) zijn twee verzekeringen waarmee je je pensioen kan aanvullen. Zelfstandigen mogen er echter alleen op intekenen als ze de minimale sociale bijdragen van een zelfstandige in hoofdberoep hebben betaald. Dus ook een zelfstandige in bijberoep die deze sociale bijdragen ophoest, heeft hier recht op. Bij een VAPZ bouw je enkel pensioen op, een SVAPZ geeft je meer solidariteitswaarborgen. Wat dat in cijfers betekent? De premies worden berekend op je netto belastbaar beroepsinkomen en er zijn maximumbedragen vastgelegd. Om je een idee te geven, zetten we de bedragen voor 2022 even onder elkaar:

• Voor VAPZ: tot 8,17% van je netto belastbaar beroepsinkomen met een maximum van 3.447,62 euro
• Voor SVAPZ: tot 9,40% van je netto belastbaar beroepsinkomen met een maximum van 3.966,67 euro

Deze premies zijn 100% fiscaal aftrekbaar in je personenbelasting. 

POZ

Heb je geen vennootschap en wil je graag naast je VAPZ nog aan pensioenopbouw doen, dan kan dit via een POZ of Pensioenovereenkomst voor Zelfstandigen. Je geniet hierbij van een belastingvoordeel.

IPT

IPT of individuele pensioentoezegging is een verzekering om aanvullend pensioen op te bouwen. Deze verzekering wordt afgesloten door de vennootschap en de zaakvoerder is de verzekerde. De vennootschap betaalt de premies en kan ze aftrekken als beroepskost. Je kan het bedrag dat je via een IPT spaart, zelf bepalen, maar de 80%-regel legt wel een bepaalde beperking op. Dit wil zeggen dat je niet meer dan 80% van je laatste brutojaarbezoldiging mag krijgen wanneer je met pensioen bent. Een voordeel van de IPT is dat je de jaren die je niet gespaard hebt, kan inhalen met een ‘backservice’, afhankelijk van je loopbaan. Vaak wordt een IPT aangevuld met de verzekering ‘gewaarborgd inkomen’.