Lauren Fonteyn is Project Manager Design bij Flanders DC en adviseert ontwerpers, onder meer over productie. In een vorig leven was ze Product Manager bij BuzziSpace. Ze ziet heel wat designers worstelen met de productie van hun meubels of objecten. 

“Een eerste uitdaging waar ontwerpers op botsen, is de kostprijs van de productie. Voor een producent is een serie van tien stuks een beetje hetzelfde als tien keer een prototype maken: er worden handmachines gebruikt, dus de tijdsinvestering en bijgevolg de kostprijs is hoog.”

“Stel dat je een productiepartner vindt die je kleine serie aan een haalbare prijs kan maken, dan duikt er soms een probleem op als je wil opschalen. Ofwel werk je met een kleine producent die mogelijk niet de ruimte heeft om een grotere productie te draaien, ofwel werk je met een grotere partner, maar verwacht die meteen dat je heel grote aantallen bestelt. Bij een grotere productie wordt er meestal machinegestuurd geproduceerd, en dat wordt pas interessant bij grote volumes. Bij BuzziSpace wisten we: een mal laten maken loont vaak pas vanaf een productie van 1.000 stuks. Ook bij bijvoorbeeld CNC-freesmachines heb je vaak een instelkost.”

“Een derde uitdaging duikt op als je een ontwerp maakt dat uit verschillende materialen bestaat, die door verschillende producenten gefabriceerd worden. Wie assembleert de materialen dan tot één geheel? Bij een kleine serie kan je dat zelf doen, voor grotere aantallen wordt dat moeilijk.”

Tot slot ziet Lauren nog een laatste belangrijke uitdaging die bij de ontwerper zelf ligt.

Een productontwikkelaar ontwerpt met het oog op productie, een designer heeft niet altijd die insteek.

"Als je een ontwerp laat produceren, moet je vaak water bij de wijn doen. Met machines kan je bijvoorbeeld niet dezelfde afwerkingsgraad bereiken als met handwerk. Bovendien moet je ook rekening houden met eigenschappen en afmetingen van het materiaal. Dat is meteen ook mijn belangrijkste tip: wees zelf een maker, dan heb je inzicht in productietechnieken en kan je veel beter inschatten wat technisch mogelijk is.”

Peter Monbaliu treedt Lauren meteen bij inzake dat makerschap. Peter is Sales en Develop Manager voor Foamflex-Europe, Smile Plastics en SCHMIDT Aluproduktenfabrik. 90% van zijn tijd besteedt hij aan het zoeken naar de juiste productiemethode en aan het optimaliseren van productieprocessen. “Het is essentieel dat een ontwerper vanaf zijn eerste ontwerp rekening houdt met de eindmeet: de productie.

Het is niet omdat een ontwerp er eenvoudig uitziet, getekend met amper enkele lijntjes, dat het eenvoudig te produceren is.

Daarom is de prototypefase enorm belangrijk: je kan bekijken of je alle verschillende onderdelen wel nodig hebt en of je bepaalde stukken kan combineren zodat je bijvoorbeeld minder matrijzen nodig hebt. Vaak loont het ook om de afmetingen wat aan te passen om te matchen met standaardafmetingen van bepaalde materialen, en zo de kosten te drukken. Daar hebben ontwerpers-makers die zelf hun prototypes maken een enorm voordeel.”

“Designers vertrekken vaak vanuit emotie, ze ontwerpen met hart en ziel en geloven oprecht dat hun ontwerp de wereld gaat veranderen. Maar dan komt de realiteit: het is niet voldoende dat iets goed bedacht is, het moet ook efficiënt gemaakt worden en op de juiste manier in de markt gezet.”

Ontwerp, productie en vermarkting zijn drie zaken die volgens Monbaliu niet los van elkaar gezien kunnen worden.

Als je in eigen beheer producten op de markt wil brengen, lanceer dan een beperkt aanbod. Als je meteen met veel varianten op de markt komt, dan zijn je productiekosten heel hoog.

"Per stuk – en vaak ook per kleur – moet je immers een bepaalde minimumoplage laten produceren. Dat vereist een stevige investering, waardoor je vaak geen middelen meer hebt om vervolgens op te schalen. Bovendien kan de markt vaak niet volgen wanneer je te veel producten ineens loslaat. Beter is om voor de narrow and deep- aanpak te gaan. Veel Scandinavische merken, zoals HAY en Muuto zijn zo gestart: je kiest voor een smalle productbasis die je diep in de markt laat groeien. Je kan zo snel opschalen en kan vervolgens nieuwe varianten van je product toevoegen om de levensduur van dat ontwerp te verlengen, of nieuwe producten te introduceren. Je eerste product – dat goed verkoopt – kan dan je bread and butter worden om de productie en vermarkting van nieuwe producten te financieren.”

Peter Monbaliu beseft dat het niet altijd eenvoudig is voor ontwerpers om de juiste producent te vinden. Hij geeft graag volgende adviezen mee.

Probeer in eerste instantie een producent dichtbij te vinden. Dat vergemakkelijkt de communicatie en je vermijdt bovendien hoge transportkosten.

Heb je een mogelijke producent gevonden, bel het bedrijf dan op, dat werkt veel beter dan e-mailen. Is er interesse, plan dan een bezoek in, zodat je het atelier kan zien, kan kijken wat voor producten er geproduceerd worden en de sfeer kan aanvoelen. Voor een producent dichtbij hoef je je niet tot België te beperken, ook in Nederland vind je heel wat goede producenten. Uiteraard is het ook mogelijk dat je specifieke producenten zoekt die niet of nauwelijks in België aanwezig zijn, zoals glasblazers. Om die te vinden, geef je op internet best de term ‘glasblazen’ in andere talen zoals het Italiaans, Tjechisch of Portugees in. Zo bots je vaak op geschikte Europese producenten, die je anders nooit gevonden had. Ook hier kan je best een telefoontje naar het bedrijf plegen. Laat je niet afschrikken door de taalbarrière, er is altijd wel iemand aanwezig die zich in het Engels kan redden.”

En wat dan met het probleem van het assembleren? Dat los je volgens Peter best op met de productiebedrijven zelf: “Kijk naar de logistieke flow. Probeer het bedrijf dat de grote stukken voor jou maakt ervan te overtuigen om te assembleren of het kleinere stukje dat elders geproduceerd wordt, bij in de verpakking te stoppen zodat de klant zelf kan assembleren.

Jeff Rutten is ontwerper van voornamelijk buitenmeubilair onder zijn eigen merk Jeff Rutten Objects en doceert daarnaast het vak Meubel aan het departement Interieur, Design en Architectuur van Thomas More. Zowel voor zijn eigen ontwerpen als voor die van zijn studenten komt hij in aanraking met de uitdagingen die productie met zich meebrengt.

Jeff maakt zijn prototypes zelf en laat onderaannemers of partners produceren. Van sommige ontwerpen maakt hij zelf kleine series. "Wat Peter en Lauren zeggen over het makerschap is voor mij een evidentie."

Ik was al maker voor ik ontwerper was, voor mij valt dat zelfs samen: ik ontwerp in mijn atelier, niet op papier.

Voor ik eraan begin, is in mijn hoofd elk stapje van de productie al uitgedokterd en uitgezuiverd. En al makend komt mijn ontwerp tot stand. Een 3D-tekening maak ik pas als ik die moet doorsturen naar een producent, nadat mijn prototype klaar is.” (lacht)

“Voor mijn productie heb ik doorheen de jaren een database van producenten opgebouwd. Ik vond hen door rond te horen bij familie of kennissen, of via een zoektocht online voor heel specifieke zaken. Ik check wie welk machinepark heeft, ga – zoals Peter ook tipt – altijd langs om te zien of er een match is en laat iets maken als test. Vaak combineer ik ook verschillende producenten voor één meubel. Bij de ene partij laat ik een stuk frezen, bij een andere partij lassen. Het is niet omdat de lasser ook een frees heeft dat productie op één plaats de beste optie is. Je moet goed nagaan welke productie-optie de meest profijtelijke is. De assemblage doe ik altijd zelf.” 

“Je leert bij elk ontwerp dat je maakt ook bij op vlak van productie. Zo heb ik een stalen tafel in mijn collectie die een hele hoge afwerkingsgraad heeft. Het is een heel moeilijk stuk om te lassen. Verschillende lasbedrijven beten er al hun tanden op stuk: zij zijn eerder gespecialiseerd in het grovere werk. Er zijn uiteraard ook bedrijven die heel verfijnd lassen, maar die rekenen dan zo’n hoge kost aan dat de verkoopprijs veel te hoog zou worden. Ik maak de tafel dus momenteel zelf in een kleine serie, maar dat is heel arbeidsintensief en opschalen is lastig. Voor een volgend ontwerp – Pook, een stalen barbecue/ grill – hield ik hier extra rekening mee. Het ontwerp is zo gemaakt dat ik de productie gemakkelijker uit handen kan geven aan lasbedrijven, zodat het eenvoudiger is om grotere oplages te maken.”

Welke raad geeft Jeff mee aan zijn studenten die hij begeleidt bij hun ontwerpen? “Ik moedig hen aan om nog voor ze beginnen te schetsen na te denken over het materiaal dat ze willen gebruiken. Je moet in je ontwerp immers rekening houden met de eigenschappen van dat materiaal, met het oog op onder meer constructie, ergonomie, kostprijs en productie.

Zelf ken ik het soortelijk gewicht en de standaardafmetingen van de meeste materialen uit mijn hoofd, dat werkt gemakkelijk. (lacht)

Ze moeten ook nadenken over wie hun potentiële klant is, en via welke weg ze hun meubels willen verkopen. Ontwerp, klant en afzetmarkt zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, en het productieproces moet in diezelfde lijn liggen. Voor een pièce unique ga je op een volledig andere manier te werk dan voor een grotere serie. Het hele plaatje moet kloppen.”

Mathieu Van Damme was al Founding Partner en Creative Director van grafisch bureau Toykyo en oprichter en curator van Case Studyo dat artist editions uitbrengt, en sinds 2024 is hij ook oprichter van Home Studyo, dat speelse keramische gebruiksobjecten maakt. “Met Case Studyo had ik al heel wat productie- en materialenkennis opgedaan met de productie van kleinere artist series en objecten, en gaandeweg ontstond de zin om ook onze eigen ontwerpideeën te realiseren, in grotere aantallen en betaalbaarder dan de gelimiteerde artist editions. Van daaruit groeide het idee voor het merk Home Studyo, dat we lanceerden met de BLOW UP-collectie, een reeks van vier inflatable trompe l'oeil-objecten uit keramiek: een kan, vaas, spiegel en bloempot.

Een producent vonden we in Portugal, een regio die gekend is voor keramiek. Het is een grotere producent die ook werkt voor onder meer Vitra en H&M Home, waar er een minimale afname is van 750 à 1.000 stuks per ontwerp. We werken graag met hen: ze begrepen meteen wat we wilden maken en leveren heel goede kwaliteit. Maar meteen 4.000 stuks bestellen, is wel spannend en een stevige investering. Eens de productie klaar was, kwamen hier 44 paletten toe, dan heb je meteen een warehouse nodig, een zogenaamde 3PL (Third party logistics, red.), een logistieke partner die je producten opslaat en verdeelt naar je klanten. Dat zijn zaken waar je als creatief team niet bepaald gespecialiseerd in bent, maar plots in rolt. ”

Home Studyo startte met een collectie van vier objecten. Past dit binnen de narrow and deep-strategie die Peter Monbaliu aanraadt? Mathieu Van Damme: “We zijn bewust met vier objecten gestart omdat ik het belangrijk vind om er meteen te staan met een kleine collectie. Je kan moeilijk met één kannetje winkels benaderen. Toen de verkoop van die vier stuks goed liep, hebben we dit aanbod uitgebreid tot een tiental stuks, en lanceerden we ook al enkele artist editions om op de radar te blijven en trouw te blijven aan het DNA van Case Studyo. Dat past inderdaad binnen narrow and deep. Maar toch wilden we in het begin nog te veel doen.

We hebben ons wat vergaloppeerd aan het aantal kleuren in ons gamma.

Eigenlijk werk je best met maximaal tien kleuren, en een matte en glanzende versie zijn al twee kleuren. Wij hebben acht verschillende kleuren in mat en glanzend, dat zijn er dus zestien. Zoveel kleuren zorgt voor een bottleneck in de productie en kan ook problemen geven voor de stockage: je moet immers elke kleur in stock hebben. Je leert dus gaandeweg heel wat bij. Nu zijn we nog op zoek naar het goede kantelpunt tussen volledig inzetten op je bestaande collectie en een nieuwe collectie lanceren. Onze producent heeft veel ervaring, dus we proberen bij hem wat informatie los te peuteren over wanneer andere merken die stap zetten. (lacht)

Heeft Mathieu nog tips voor ontwerpers die in eigen beheer hun ontwerpen willen laten produceren? “Als je op zoek bent naar een producent, is een beurs zoals Ambiente in Duitsland interessant. Daar staan veel fabrikanten, die een eigen collectie hebben, maar die vooral ook inzetten op white label-productie. Zij staan vaak op de beurs om merken te vinden voor wie ze kunnen produceren. Afhankelijk van het materiaal waarmee je werkt, kan je ook voor een kleinere fabrikant kiezen. Hout laat dat bijvoorbeeld perfect toe, al is de productieprijs voor een kleine oplage dan vaak ook wel hoog.”

Ideaal is om te investeren in een kleine serie en daarmee naar de markt te stappen om te kijken hoeveel interesse er is.

Wij laten altijd eerst een sample-mal maken, waarmee je vijf tot zeven stuks kan laten maken. Met die stuks kan je bijvoorbeeld al naar een beurs gaan om de reacties te peilen. Het is natuurlijk wel zo dat als je bestellingen krijgt van winkeliers of wholesale, je ook zeker moet zijn dat je de producten binnen een drietal maanden kan leveren. Je moet dus op voorhand al naar een producent op zoek gaan die grotere aantallen kan leveren.