‘Werkplaats Walter’ is een bruisende hotspot voor experimentele muziek en beeldende kunst in Brussel. Met korte residenties, projectwerk en een concertzaal biedt Werkplaats Walter plaats aan een mix van kunstenaars die het experimenteel karakter delen. Stuwende krachten Teun Verbruggen en Lien Van Steendam vertellen over de free spirit, de opstart sinds 2016 en de confrontatie met de realiteit. “Noem ons zeker geen schoolvoorbeeld van ondernemerschap.”

Teun Verbruggen kennen we als drummer bij verschillende bands. Als Brusselaar droomde hij van deze plek: “Er zijn heel weinig initiatieven die expliciet gericht zijn op avant-garde en experimentele kunst en muziek. Met Walter bouwen we een structuur uit die dat kan huisvesten: een plek waar gelijkgezinde zielen elkaar ontmoeten en samen werken: kwalitatief en met een duidelijk fundament in de wijk.” “Al zat het oorspronkelijk niet zo beredeneerd in zijn hoofd”, vult zijn levenspartner Lien Van Steendam aan.

Teun Verbruggen en Lien Van Steendam

Teun Verbruggen

  • is jazz drummer
  • volgde jazz en lichte muziek aan het Conservatorium van Brussel
  • is docent drums, improvisatie, ensemble in Conservatorium van Antwerpen
  • speelde onder andere samen met jazzcoryfeeën Jef Neve, Toots Thielemans en Melanie De Biasio
  • wil met platenlabel RAT Records en Werkplaats Walter meebouwen aan een podium voor free music en improvisatiemuziek

Lien Van Steendam

  • volgde een klassieke opleiding klarinet aan het Conservatorium van Gent
  • behaalde een master cultuurmanagement aan de Universiteit Antwerpen
  • werkt als projectcoördinator voor MUS-E Belgium, een kunstenaarsplatform voor co-creatie en participatie
  • geeft muziekgeschiedenis aan de Academie voor Podiumkunsten Aalst

Wil je op de hoogte gehouden worden van nieuwe artikels in dit magazine? Schrijf je in op onze nieuwsbrief!

Zijn wilde ideeën de beste?

Lien: Misschien, maar je hebt er nadien wel het meeste werk aan. Als je dat op voorhand weet, dan begin je er niet aan. Zo’n opstart is intensief. Als muzikant is Teun al twee decennia in veel diverse contexten actief. Zijn carrière staat bol van cultureel ondernemerschap en connecties met diverse kunstdisciplines: met vele kompanen, zowel in situ als in opdracht op festivals. Eigenlijk is dit een combinatie van alles wat hij zelf wou doen. Het startte vanuit goesting en enthousiasme. De plannen voor het zakelijke kader kwamen pas later.
Teun: Een eigen plek uit de grond stampen sluimerde al enkele jaren in mijn hoofd. Het kon nog, zeker hier in Kuregem, waar ik al vijftien jaar woon. Uit liefde voor de plek groeide Walter. Als ik ergens mijn zinnen op zet, moet dat gebeuren. Ik wou in eerste instantie jazzconcerten organiseren, in wat toen nog niet veel meer dan een duiventil was. Maar dan concludeer je dat het pand misschien toch wat teveel kostte om er enkel een kraakpandwerking in onder te brengen. Zo kom je in een grote renovatie terecht, waar je rekening moet houden met milieu, leefbaarheid, samenwerken, solitair werken, een ontvangstruimte, etc. We zijn onszelf heel hard tegengekomen. Het was spannend, boeiend, maar ook confronterend.

De opening van Werkplaats Walter

Werkplaats Walter

Werkplaats Walter

Staan er tussen droom en realiteit praktische bezwaren?

Lien: We sprongen zonder zwembandjes het diepe in. De luchtmatras werd pas opgepompt toen we kopje onder lagen. We zijn geen van beide ondernemers. Het is één groot avontuur, waarbij het intermenselijke, de communicatie en onze missie samenkwamen. Plots waren we bezig met aandeelhouders zoeken, milieuvergunningen, drankleveranciers,… Een schoolvoorbeeld van ondernemerschap is Walter niet. Idealiter bepaal je voor je start de structuur aan de hand van wat je wil doen.

Walter was eerder ‘learning by doing’. En net daardoor misschien wel heel herkenbaar voor startende ondernemers.

Ook nu moeten we voortdurend alert blijven en ons de vraag stellen of we in de praktische realisatie dicht genoeg bij het oorspronkelijk idee blijven.

Jullie noemen Walter doelbewust geen kunstencentrum.

Lien: Daar zouden we vooral veel verwachtingen mee oproepen. Het is een vrijplaats waar veel kan en waar zowel jonge als gevestigde artiesten elkaar inspireren. Walter ademt experiment in de ateliers en werkplekken, toont dit experiment tijdens concerten en expo’s en broedt mee op projecten voor Anderlecht. Zo wil Walter Brussel als alternatieve Europese grootstad verder mee op de kaart zetten. We willen dat iedereen zich hier welkom voelt, dat het een inclusieve plek is, verankerd in de buurt. Opnieuw een duiventil, maar nu in de figuurlijke betekenis.

Expanded Eye Werkplaats Walter

Expanded Eye aan het werk bij Werkplaats Walter © Anton Coene

Heeft Brussel dan een gebrek aan ruimtes als deze?

Teun: Toch voor kleinschalige en meer experimentele muziek, waar het bovendien akoestisch goed klinkt en artiesten eens een week kunnen vertoeven. Klassiek, jazz, pop, elektronica en andere genres zijn welkom, zolang men maar naar een fris geluid zoekt. We willen ontmoetingen creëren in een buurt waar je het niet onmiddellijk verwacht, met high-class muzikanten en kwalitatieve concerten. We mikken ook op artiesten die op tour zijn en een avond buiten de spotlights willen spelen om het livinggevoel te ervaren. Denk aan intieme aftershows voor een 100-tal gasten.

Moet je solliciteren om hier te mogen repeteren?

Teun: Het moet passen in de biotoop. We promoten het niet actief. Het is niet dat we ruimtes kunnen openstellen en aanbieden aan iedereen. Op dit moment draait de plek bijna helemaal op vrijwillige basis en voor het gebruik van een ruimte hebben we financiële return nodig om de coöperatieve draaiende te houden. In die zin zijn we anders dan een gesubsidieerde zaal of een gemeenschapscentrum. We hadden deze maand Flat Earth Society en Brussels Jazz Orchestra voor repetities in onze zaal, dat past natuurlijk helemaal in het plaatje.
 

Wat de artiesten in Walter verbindt, kan je in twee woorden samenvatten: experiment en improvisatie.

Lien: Maar evengoed installeerde tattoo-artiest Kostek zich hier, krijgen we wekelijks een klas uit de Voorzienigheidsschool over de vloer en komen hier binnenkort zakenlui die op zoek zijn naar een inspirerende plek om te vergaderen. Wat erg belangrijk is voor Walter is dat de kunstenaars en muzikanten die hier werken geëngageerd zijn om de plek mee vorm te geven.

Welke juridische vorm heeft Walter?

Lien: Het voor- en achterpand werden in 2016 eigendom van een coöperatieve vennootschap, met Teun voor 98% als aandeelhouder. Sindsdien verhoogden en verdeelden we het aandeelhouderskapitaal door nieuwe mensen aan te trekken. Het bracht opnieuw vragen en uitdagingen met zich mee: Hoe kan een kunstenaar zich inkopen? Hoe zien we het financieel engagement vertaald in de cvba? Het pand en de appartementen zijn volledig in beheer van de cvba, die worden klassiek verhuurd als woonunits. Met op termijn een residentie-appartement, voor artiesten die bijvoorbeeld in situ een album willen opnemen. We zijn eigenaar van het pand, maar daar ligt onze eerste interesse niet. Wij gebruiken het pand als middel om de werking te verankeren. Voor de kunstenaar werken we met terbeschikkingstellingen.

Expanded Eye Werkplaats Walter

Expanded Eye aan het werk bij Werkplaats Walter © Anton Coene

Hoe verhoudt het zakelijke zich tot het creatieve aspect?

Teun: Wat artistiek gebeurt staat los van het zakelijke beheer van het pand. De cvba wordt geleid door een raad van bestuur. Gelukkig maar. Bij hen kunnen we terecht voor raad en advies als we weer eens buiten onze comfortzone treden. De werking op zich zit in een vzw. De artistieke output is onze absolute prioriteit. Ik hoop dat Walter zal worden erkend als een plek waar waardevol werk vandaan komt. Dat mensen naar ons afzakken omwille van de projecten die er het licht zien, omdat ze er kunstenaars en musici aan het werk kunnen zien die elders niet geprogrammeerd staan.

Wie bepaalt het programma?

Veel mensen uit de artistieke wereld triggeren ons om out of the box te denken. Dat maakt het draagvlak groot en de programmatie breed.

Teun: Het is geen jazzclub, het is een werkplaats met een concertruimte. Het is niet dat we elk weekend drie nieuwe bands willen binnentrekken die totaal geen voeling hebben met de plek. We zoeken naar een balans, om de eigenheid en het idee van werkplaats te bewaren. Het mag niet alleen rond mijn inner circle draaien. Ik vind het een heel fijn gevoel dat andere mensen de touwtjes in handen nemen.
Lien: In die zin willen we ook geen ‘programmatie’ uitbouwen en voelt het ook raar als we plots als programmator worden aangesproken. Werkplaats Walter is een ‘werk-plaats’ en dat werk willen we faciliteren en tonen. Daarbij creëren we banden met onze kunstenaars, de buurt en partners. Daarom hebben we een diverse raad van bestuur om die dynamiek te ondersteunen. Cultureel ondernemerschap dient als motor van een buurt. We hebben de komende maanden voldoende werk met het zichtbaar maken van de werkplaats, met het uitbouwen van een structuur waarin het coöperatieve idee nog meer ruimte krijgt. Dat we het vertrouwen kregen van de cultuurdienst van de gemeente Anderlecht en de Vlaamse Gemeenschapscommissie is daarbij een flinke duw in de rug.

Werkplaats Walter

Repetitieruimte bij Werkplaats Walter

Een label dat de buurt overstijgt, is het dat dat willen jullie zijn?

Teun: Dat vind ik een mooie omschrijving. Werkplaats Walter is een plek waar goeie dingen gebeuren, waar toffe kunst wordt gemaakt en fijne muziek van internationaal hoogstaand niveau in een goeie zaal gebracht wordt. Daarom investeerden we ook in zo’n zaal. Om high-class concerten te brengen. Artiesten en liefhebbers worden samengebracht om muziek te beleven, over te dragen en te ervaren. Dat is ons huiskamergevoel.

Tenslotte: wie is Walter?

Teun: ‘Walter’ was meteen ons koosnaampje voor de plek, een beetje vanuit een bewondering voor de free spirit van de Brusselse kunstschilder Walter Swennen. Al snel was de Van Lintstraat 43 voor iedereen ‘de Walter’ en werden alternatieven voor een echte naam flauw. ‘Werkplaats Walter’ dus, ‘Walter’ voor de vrienden.